Choroba trzewna (celiakia) jest poważnym schorzeniem polegającym na nietolerancji glutenu. Może wystąpić u osób w różnym wieku. Powoduje liczne dolegliwości, które uniemożliwiają normalne funkcjonowanie. Nieleczona celiakia może w konsekwencji doprowadzić do poważnych schorzeń, w tym raka. Dlatego bardzo ważne jest prawidłowe i szybkie rozpoznanie choroby. Warto więc wiedzieć, jakie są objawy i przyczyny wystąpienia celiakii, a także sposoby jej leczenia.
Celiakia to nietolerancja pokarmowa a nie alergia
Na wstępie należy zaznaczyć, że celiakia to choroba autoimmunologiczna polegająca na tym, że organizm ludzki nie toleruje glutenu – białka będącego składnikiem zbóż (np. pszenicy, żyta, jęczmienia). Choroba trzewna jest glutenozależną enteropatią jelita cienkiego. Osoby na nią cierpiące są narażone na toksyczne działanie glutenu, który prowadzi do zaniku kosmków jelitowych, odpowiedzialnych za prawidłowe wchłanianie składników odżywczych. Upośledzenie wchłaniania pokarmów skutkuje wystąpieniem różnorodnych objawów klinicznych. Nie jest to więc, jak do niedawana sądzono, alergia – pojawiająca się u dziec i znikająca po kilku latach diety.
Przyczyny choroby trzewnej
Niestety wciąż brakuje wystarczających badań dotyczących celiakii i nie ma jednoznacznie określonych przyczyn występowania choroby trzewnej u człowieka. Niemniej jednak przyjmuje się, że celiakia może być determinowania następującymi czynnikami:
- genetycznymi;
- środowiskowymi;
- immunologicznymi;
- metabolicznymi;
- zakaźnymi.
Celiakia objawy
Tak naprawdę objawy nietolerancji glutenu mogą być różne – u każdej osoby chorującej inne. Ponadto wyróżnia się trzy typy celiakii, z czego każda z nich ma nieco odmienne symptomy:
Choroba trzewna pełnoobjawowa – jest to klasyczna postać celiakii (ok. 30% przypadków występowania choroby) najczęściej występująca u dzieci, kobiet w ciąży oraz u osób starszych. Objawia się:
- bólami brzucha;
- wzdęciami;
- biegunkami (wodnistymi lub tłuszczowymi);
- utratą masy ciała;
- anemią;
- niedoborami witaminowymi (witaminy A,D,E i K);
- zaburzeniami rozwojowymi;
- niskim wzrostem bądź jego zahamowaniem;
- depresją.
Choroba trzewna skąpoobjawowa – ten rodzaj celiakii występuje najczęściej i jest najtrudniejszy do zdiagnozowania. Przebiega zwykle bezobjawowo, a zamiany chorobowe występują jedynie w błonie śluzowej jelita cienkiego. W tym przypadku objawami nietolerancji glutenu są:
- podwyższony cholesterol;
- afty i wrzodziejące zapalenia jamy ustnej;
- apatia;
- niedorozwój szkliwa;
- silne bóle głowy;
- przewlekła niedokrwistość;
- osteoporoza;
- bóle stawowe;
- problemy skórne;
- zaburzenia płodności;
- inne choroby autoimmunologiczne.
Choroba trzewna ukryta – jest to to taki typ celiakii, w którym mimo prawidłowego obrazu jelita cienkiego stwierdza się u chorych obecność charakterystycznych przeciwciał. Objawy nietolerancji glutenu mogą nie być związane z chorobą (np. migrena, przewlekłe zmęczenie, osteoporoza, bezpłodność, anemia). Ponadto choroba trzewna ukryta może współwystępować z innymi chorobami autoimmunologicznymi typu:
- cukrzyca typu I;
- toczeń;
- autoimmunologiczne zapalenie tarczycy typu Hashimoto;
- reumatoidalne zapalenie stawów.
Leczenie celiakii
Walka z chorobą opiera się przede wszystkim na przestrzeganiu diety bezglutenowej, a więc spożywaniu produktów pozbawionych glutenu i oznaczonych symbolem przekreślonego kłosa. Dopuszcza się spożywanie produktów zawierających gluten, ale w ilości znikomej (poniżej 200 mg na 1 kg produktu).