Prześwietlenie zatok to badanie, które może służyć szybkiemu diagnozowaniu niekorzystnych zmian, w tym pojawiających się stanów zapalnych. Rentgen zatok nie jest jednak wykonywany zbyt często, ponieważ wymaga zastosowania dawki promieniowania jonizującego, które może nie pozostawać bez wpływu na dobrostan pacjenta. Bardziej dokładnym badaniem w tym wypadku jest częściej wykonywana tomografia komputerowa.
Na czym polega tego rodzaju badanie?
Rentgen zatok to badanie, które może być wykonane w stosunkowo krótkim czasie. Jest ono łatwo dostępne oraz bezbolesne, ale nie może być powtarzane zbyt często. Warto pamiętać o tym, że zatoki to przestrzenie, które w warunkach fizjologicznych wypełnione są powietrzem. Stanowią one uwypuklenia błony śluzowej nosa oraz otaczają połączoną z nimi jamę nosową. Wyróżnić można zatoki czołowe, szczękowe, zatokę klinową oraz zatoki sitowe, które zbiorczo nazywa się zatokami przynosowymi. Infekcje górnych dróg oddechowych czy inne tego rodzaju niekorzystne zmiany mogą powodować zatkanie zatok oraz nasilające się dolegliwości bólowe. RTG zatok w tym przypadku pozwala obrazować zatoki, zdecydowanie ułatwia diagnostykę oraz pozwala na wybór odpowiedniego sposobu leczenia zatok. Prześwietlenie zatok można wykonać w czterech projekcjach. Standardowo wykonuje się zdjęcie w projekcji Watersa, czyli potyliczno-bródkowej. Poza tym, możliwe jest wykonanie badania w projekcji Caldwella (potyliczno-czołowej), podstawy czaszki oraz w tak zwanej projekcji bocznej.
Jakie są wskazania do wykonania badania?
Rentgen zatok to badanie, które powinno być wykonywane w przypadku ostrego i opornego na leczenie stanu zapalnego. Poza tym, wskazania do badania obejmują urazy głowy z możliwymi złamaniami kości otaczających zatoki.
W jaki sposób przeprowadza się tego rodzaju badanie?
Do badania RTG zatok nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Przed wykonaniem prześwietlenia należy usunąć jednak przedmioty, w tym spinki i biżuterię, które mogłyby wpłynąć na wynik badania. Rentgen zatok nie wymaga podawania kontrastu, a zapisane przez lekarza krople czy płyny mogą być przyjmowane zgodnie z uprzednio wydanymi zaleceniami. O fakcie przyjmowania określonych leków należy jednak każdorazowo informować osobę wykonującą badanie. W dniu badania pacjent powinien stawić się z dowodem osobistym, skierowaniem oraz ewentualnymi wynikami wcześniejszych badań obrazowych. Koszt prześwietlenia zatok sięga maksymalnie kilkudziesięciu złotych, a czas oczekiwania na wynik wynosi około tygodnia.
Jakie schorzenia mogą być wykrywane za pomocą prześwietlenia zatok?
Za pomocą prześwietlenia zatok można wykrywać płyn gromadzący się w zatokach oraz określać stopnień ich upowietrznienia. Należy jednak pamiętać o tym, że badanie to ma swoje ograniczenia. Nie może być ono wykorzystywane w celu oceny prawidłowej anatomii zatok. Za pomocą RTG zatok można jednak wykrywać wstępujące w ich rejonie polipy zatok oraz uwidaczniać ewentualne złamania kości nosowej, jarzmowej, ścian zatok czy łuku jarzmowego. Zdjęcie RTG wykonane w projekcji Watersa uwidacznia zatoki szczękowe i zatoki sitowie przednie, badanie wykonane w projekcji Caldwella ukazuje zatoki czołowe i zatoki sitowie tylne, zaś zdjęcie boczne służy ocenie zatok czołowych oraz zatoki klinowej. Na zdjęciu podstawy czaszki dobrze widać z kolei zatokę klinową.
Czy prześwietlenie zatok ma jakieś przeciwwskazania?
RTG zatok to badanie nieinwazyjne, które ma nieliczne przeciwwskazania. Wśród nich wymienić można ciążę, która stanowi tak zwane przeciwwskazanie względne. Badanie może być zatem wykonywane w momencie, w którym jest ono niezbędne dla prawidłowo przeprowadzonego procesu diagnostycznego. Wówczas stosuje się maksymalnie niską dawkę promieniowania, a na brzuch pacjentki zakłada się dodatkowe osłony ochronne, które ograniczają szkodliwy wpływ promieniowania na płód. Kobiety ciężarne powinny poinformować o tym fakcie osoby wykonujące badanie, a odpowiednia adnotacja powinna znaleźć się w dokumentacji medycznej pacjentki.
Czym różni się prześwietlenie zatok od tomografii komputerowej i badania USG?
Tomografia komputerowa jest badanie, które cechuje się wysoką czułością i dokładnością. Może być ono wykonywane w przypadku występowania przewlekłych oraz ostrych stanów zapalnych zlokalizowanych w obrębie zatok. Tomografia wykonywana jest również przed planowanymi operacjami zatok oraz specjalistycznym leczeniem stomatologicznym. Wyniki badania cechują się dobą jakością uzyskiwanego obrazu. Możliwe jest w tym wypadku różnicowanie tkanek, ale dawka promieniowania jest stosunkowo wysoka. Badanie RTG jest mniej czułe, ale stosunkowo tanie i proste do wykonania. Warto dodać, że badanie USG stosowane jest w diagnostyce zatok stosunkowo rzadko. Jest to badanie bezpieczne, ale jego czułość w tym wypadku jest dość niska. Poza tym, uzyskiwane wyniki są niejednoznaczne oraz trudne do interpretowania. Decyzję dotyczącą wyboru odpowiedniej metody diagnostycznej w zakresie prześwietlenia zatok podejmuje lekarz laryngolog, który bierze pod uwagę stan zdrowia danego pacjenta.