Antybiotyki stosowane są w leczeniu schorzeń o podłożu bakteryjnym. Mogą być zatem aplikowane w przypadku zapalenia zatok, które nie jest powodowane przez wirusy. Chorobie zwykle towarzyszy katar i uczucie zatkanego nosa, a także silne dolegliwości bólowe. Wśród najczęściej przepisywanych przez lekarzy antybiotyków wymienia się amoksycyklinę, makrolid oraz cefalosporyny.
Czym cechuje się zapalenie zatok o podłożu bakteryjnym?
Bakteryjne zapalenie zatok to dość powszechnie występująca choroba, która dotyka zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe. W przebiegu choroby dochodzi do niedrożności nosa i uczucia zblokowania. Poza tym, chorzy uskarżają się na wyciek z nosa ropnej wydzieliny, która może również spływać po tylnej ścianie gardła. Poza tym, występować może również rozpierający ból, który nasila się przy schylaniu głowy. Pojawiać się może również zaburzenie węchu oraz tkliwość wokół oczu i czoła. Wśród innych dolegliwości wymienia się również:
- drapanie, ból i zaczerwienienie gardła,
- kaszel,
- chrypka,
- pogorszone samopoczucie,
- nieprzyjemny zapach z ust,
- zaburzenia smaku.
Jakie bakterie wywołują zazwyczaj chorobę?
Zapalenie zatok zazwyczaj powodowane jest przez bakterie Streptococcus pneumoniae i Haemophilus influenzae.
Jak odróżnić zapalenie zatok wirusowe od bakteryjnego?
W przypadku choroby o podłożu bakteryjnym zwykle pojawia się dość wysoka gorączka. Występować może również silny ból w okolicy twarzy oraz ropny katar. Tego rodzaju objawy mogą dotyczyć tylko jednej strony twarzy oraz zazwyczaj występują w formie nawrotu w szóstej lub siódmej dobie choroby.
Kiedy należy wdrożyć antybiotykoterapię?
W pierwszej fazie choroby objawy zwykle nie są nasilone, a leczenie może polegać jedynie na próbie łagodzenia przykrych dolegliwości z użyciem środków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych oraz tabletek obkurczających błonę śluzową nosa. Preparaty tego rodzaju w wielu wypadkach skutecznie odblokowują zatkany nos, ale nie mogą być stosowane dłużej niż tydzień. Utrzymywanie się oraz nasilenie objawów w piątej dobie jest wskazaniem do konsultacji medycznej i rozważenie podania preparatu zawierającego glikokortykosteroid. Wskazane może być również wdrożenie antybiotykoterapii.
Jaki antybiotyk należy zatem zastosować?
W przypadku zapalenia zatok o podłożu bakteryjnym można wdrażać leczenie empiryczne, które opiera się na wiedzy i doświadczeniu lekarza lub też można pobierać wydzielinę z zatoki do przeprowadzenia badania bakteriologicznego. Tego rodzaju badanie wymaga jednak nakłucia zatoki, a zatem nie jest stosowane rutynowo. Należy również pamiętać o tym, że antybiotyki stosunkowo trudno penetrują do zatok, a zatem lek działa z pewnym opóźnieniem. Lekarz musi brać również możliwość uczulenia pacjenta na daną substancję. W leczeniu bakteryjnego zapalenia zatok zazwyczaj stosuje się antybiotyki pierwszego, drugiego oraz trzeciego rzutu, w tym: amoksycyklinę czy kotrimoksazol. Poza tym, w leczeniu wykorzystywane są makrolidy, które mogą mieć postać tabletek lub proszku do przyrządzenia zawiesiny doustnej. Rodzaj leku powinien być zawsze dostosowany do stanu zdrowia pacjenta oraz występujących objawów lub uczuleń. Antybiotykoterapia może być stosowana wraz z glikokortykosteroidami donosowymi oraz innymi preparatami wspomagającymi, których zadaniem jest obniżanie gorączki i obkurczenie śluzówki nosa. Stosowane mogą być również leki mukolityczne, które rozrzedzają wydzielinę oraz ułatwiają oczyszczenie i odetkanie zatok. Tego rodzaju preparaty wspierają działanie antybiotyku, który powinien działać skutecznie, a jednocześnie nie powinien powodować poważnych skutków ubocznych. Lek powinien być podawany w formie dostosowanej do wieku pacjenta. Dzieciom poddawana powinna być łatwa do połknięcia zawiesina, którą można odpowiednio dawkować, zaś starsi pacjenci mogą sięgać po wygodne w użyciu tabletki, które nie muszą być przechowywane w niskiej temperaturze. Chorzy lub ich opiekunowie powinni zadbać o odpowiednią osłonę układu pokarmowego pacjenta. W tym celu podawane są probiotyki, które przyprawiają prawidłową florę bakteryjną.
Kiedy nie warto i nie należy sięgać po antybiotyk?
Bakteryjne zapalenie zatok stanowi zwykle wtórne zakażenie infekcji wirusowej. Pojawiają się wówczas trudności związane ze swobodnym oddychaniem oraz występuje silny ból zatok. Przyjmowanie antybiotyków musi być wówczas poprzedzone wywiadem medycznym, ponieważ ich nieprawidłowe zastosowanie może prowadzić do nadmiernego obciążenia organizmu oraz występowania antybiotykooporności. Takie nadkażenia bakteryjne mogą być związane ze swobodnym oddychaniem, a w ich przebiegu występuje silny ból zatok. Mogą być one skuterkiem nieleczonych i źle leczonych zakażeń. To z kolei może nasilać dolegliwości i wydłużać proces leczenia. Nieskuteczne jest również stosowanie antybiotyków w przypadku chorób o podłożu wirusowym oraz w sytuacjach, w których ból nie jest związany ze stanem zapalnym. Może on mieć bowiem związek z przerośnięciem małżowin nosowych, skrzywioną przegrodą nosową czy obecnością polipów nosa i zatok.
Kiedy skonsultować się z lekarzem?
Jeśli podejrzewasz, że masz zapalenie zatok, powinieneś się skonsultować z lekarzem rodzinnym lub lekarzem pierwszego kontaktu. Lekarz ten może zdiagnozować zapalenie zatok na podstawie objawów i przeprowadzić badanie fizyczne. W niektórych przypadkach może być konieczna konsultacja z laryngologiem, który jest specjalistą ds. schorzeń gardła, nosa i uszu. Laryngolog może pomóc w leczeniu trudniejszych przypadków zapalenia zatok lub w przypadku nawracających infekcji zatok. Warto skonsultować się z lekarzem, aby ustalić odpowiednie leczenie i uniknąć ewentualnych powikłań.