Zapalenie ucha to jedna z najczęściej występujących chorób u niemowląt i dzieci. Pojawia się u 50-85% maluchów przede wszystkim miedzy 6. a 18. miesiącem ich życia. Co więcej, zapalenie ucha rozwija się bardzo szybko, a jego objawy mogą być bardzo różne. Rozpoznanie choroby bywa więc trudne, zwłaszcza w przypadku niemowląt, które nie potrafią jeszcze powiedzieć, co ich boli. Jak więc w takiej sytuacji rozpoznać i leczyć ból ucha u niemowlaka? Oto podpowiedź.
Ból ucha u niemowlaka przyczyny
Ból ucha u niemowlaka pojawia się zwykle z powodu rozwijającego się wewnątrz ucha stanu zapalnego o podłożu bakteryjnym lub wirusowym. Zapalenie ucha pojawia się, kiedy pod błoną bębenkową ucha gromadzi się płyn, a jego odpływ przez trąbkę Eustachiusza jest zablokowany. Wówczas dochodzi do wzrostu ciśnienia oraz napięcia w jamie bębenkowej, co jest przyczyną bólu ucha. Napięcie to może zostać zredukowane poprzez samoistną perforację oraz wyciek wydzieliny na zewnątrz. Kiedy to nastąpi dolegliwości bóle zwykle znikają, ale nie oznacza to, że infekcja zupełnie ustąpiła.
Owa blokada może być spowodowana nadmiarem śluzu będącego wynikiem infekcji górnych dróg oddechowych – np. zapalenia zatok bądź kataru wywołanego przeziębieniem lub alergią.
Wystąpieniu zapalenia ucha u dzieci sprzyjają również:
- niedojrzały układ immunologiczny i częste przeziębienia;
- przerost migdałka gardłowego;
- refluks żołądkowo-przełykowy;
- predyspozycje genetyczne.
Zapalenie ucha u niemowlaka objawy
Zdiagnozowanie infekcji ucha u niemowląt jest o tyle trudne, że musimy dokonać tego na podstawie obserwacji dziecka. Poza tym dzieci różnie reagują na chorobę. Najczęściej infekcji towarzyszy gorączka. Niemniej jednak zdarza się, że pojawia się ból ucha u dziecka bez gorączki i będzie on również świadczył o rozwijającym się stanie zapalnym. W związku z tym, że maluch jeszcze nie potrafi powiedzieć co go boli, to musimy przyglądać się jego zachowaniu. Są jednak pewne symptomy, które świadczą o rozwijającym się stanie zapalnym ucha. Wśród nich należy wymienić:
- rozdrażnienie i płaczliwość;
- brak apetytu (odsuwanie butelki lub piersi po kilku łykach);
- gorączka (nie zawsze jest, ale jeśli się pojawia to jest oznaką wystąpienia jakieś infekcji);
- wymioty;
- biegunka;
- ciągłe dotykanie przez dziecko swoich uszu (może oznaczać jedynie zainteresowanie dziecka swoim ciałem, ale w połączeniu z innymi objawami może wskazywać na ból ucha);
- wydzielina ropna z ucha (oznacza przebitą błonę bębenkową w wyniku infekcji ucha środkowego).
Leczenie zapalenia ucha u niemowląt
W celu rozpoznania zapalenia ucha powinno się udać do pediatry lub laryngologa dziecięcego, który na podstawie wywiadu i badania dziecka postawi właściwą diagnozę. Najczęściej wykonywanym badaniem jest wziernikowanie (zwane również otoskopią) – polegające na dokładnym i bezbolesnym obejrzeniu przewodu słuchowego zewnętrznego oraz błony bębenkowej za pomocą otoskopu.
Zapalenie ucha u dzieci może mieć podłoże bakteryjne lub wirusowe, ale przebieg kliniczny obu infekcji jest trudny do różnicowania, a do tego mogą razem współwystępować. W związku z tym u dzieci do 6. miesiąca życia po rozpoznaniu choroby stosuje się wyłącznie antybiotykoterapię. Z kolei u starszych dzieci, u których infekcja przebiega łagodnie (nie pojawiła się gorączka powyżej 38 stopni Celsjusza, brak wymiotów, a zapalenie jest jednostronne i bez wycieków) zalecana jest tak zwana postawa wyczekująca – obserwacja i stosowanie jedynie leków przeciwbólowych (np. paracetamol, ibuprofen). Okres wyczekiwania zależy od wieku dziecka i powinien wynosić:
- 24 godziny – u dzieci do drugiego roku życia;
- 48-72 godzin – u dzieci powyżej 2 lat.
Jeśli dolegliwości nie zmniejszą się po okresie wyczekiwania, to należy rozpocząć antybiotykoterapię – najczęściej amoksycyliną podawaną przez 7-10 dni.
Bywa, że w przypadku zapalenia ucha konieczna jest hospitalizacja. Są to przypadki, w których mimo podjętego leczenia nie ma poprawy – wciąż utrzymuje się wysoka gorączka lub biegunka. Wskazaniem do hospitalizacji jest również:
- konieczność podawania leków dożylnie;
- zaczerwienienie małżowiny usznej oraz jej bolesność;
- asymetria twarzy.
Zobacz również: Tonsillektomia
Ból ucha u niemowląt – czy można go uniknąć?
Nie dopuść, by wystąpił ból ucha u niemowlaka! Wiele przeprowadzonych badań naukowych wskazuje, że kobiece mleko ma silne właściwości ochronne, podnoszące odporność dziecka i działające do trzeciego roku życia, a bywa, że i do szóstego roku życia. W związku z czym u dzieci karmionych piersią maleje ryzyko wystąpienia zapalenia ucha (nawet o 40%), pod warunkiem, że okres karmienia wynosi nie mniej niż 6 miesięcy.
W profilaktyce zapalenia ucha u dziecka istotną rolę odgrywają szczepienia ochronne, a przede wszystkim te przeciwko pneumokokom czy grypie. Nie bez znaczenie jest odpowiednie hartowanie odporności dziecka – poprzez np. nieprzegrzewanie go, spacery na świeżym powietrzu. Kiedy dziecko ma obniżoną odporność i szybko pojawiają się u niego infekcje, to może pomóc rezygnacja ze żłobka czy też przedszkola. Ponadto należy unikać kontaktu dziecka z dymem tytoniowym.