Zaburzenia równowagi to dolegliwości, które mogą mieć bardzo różnorodne podłoże i mogą wiązać się z wieloma schorzeniami, w tym chorobami neurologicznymi i psychicznymi. Zaburzenia te mogą towarzyszyć między innymi chorobie Parkinsona czy nerwicy. Poza tym, zaburzenia równowagi mogą pojawiać się w przebiegu migreny, cukrzycy, chorób kardiologicznych, a także występować na skutek zatrucia lekami czy alkoholem. Mogą one zwiastować udar i zmiany nowotworowe mózgu i z tego powodu zawsze wymagają odpowiedniej diagnostyki.
Czym są zaburzenia równowagi?
Zaburzenie można opisać jako wrażenie niestabilności ciała, które pojawia się podczas stania lub chodzenia. Wspomnianej niestabilności towarzyszyć mogą zawroty głowy oraz nudności. W warunkach prawidłowych informacja z narządów zmysłów i receptorów przekazywana jest do ośrodkowego układu nerwowego, który z kolei przetwarza i wysyła impulsy do mięśni odpowiedzialnych za stabilizację ciała. W przypadku zaburzeń dochodzi do przerwania tego fizjologicznego schematu działania.
Czym zatem mogą być spowodowane te zaburzenia?
Zaburzenia równowagi mogą być konsekwencją dysfunkcji układu przedsionkowego. Poza tym, występowanie zmian może mieć związek z:
- zaburzeniami prawidłowego widzenia,
- schorzeniami w obrębie stawów,
- zaburzeniami psychogennymi,
- chorobami związanymi z ośrodkowym lub obwodowym układem nerwowym.
Warto pamiętać o tym, że przyczyną zaburzeń może być również zapalenie ucha środkowego. Zmiany pojawiać się mogą u dzieci i dorosłych. U najmłodszych pacjentów zaburzenia równowagi mogą być pierwszymi objawami padaczki, migreny czy zaburzeń o podłożu wegetatywnym.
Sprawdź także: Zapalenie nerwu przedsionkowo-ślimakowego.
Jakie rodzaje zaburzeń równowagi można wyróżnić?
Wyróżnia się kilka rodzajów zaburzeń równowagi, a klasyfikacja zależy od etiologii dolegliwości. Wymienić zatem można zaburzenia, które związane są z:
- chorobami błędnika,
- chorobami neurologicznymi,
- chorobami psychicznymi,
- alkoholem i lekami.
Jaki wpływ na zaburzenia równowagi ma błędnik?
Dysfunkcja układu przedsionkowego obejmujące nerw przedsionkowy lub błędnik mogą prowadzić do występowania zawrotów głowy, szumów usznych oraz mdłości. Wyróżnia się w ty przypadku miedzy innymi chorobę Meniere’a, w przebiegu której dochodzi do gromadzenia się w nadmiarze płynu w strukturze określanej jako błędnik błoniasty.
Czy choroby neurologiczne mogą powodować zaburzenia równowagi?
Zdecydowanie tak. Dzieje się tak choćby w przebiegu choroby Parkinsona. Z tego rodzaju dolegliwościami borykają się również pacjenci z udarami mózgu oraz chorzy na stwardnienie rozsiane.
Jaki wpływ na zaburzenia mają choroby psychiczne?
Na zaburzenia równowagi mogą cierpieć pacjenci mierzący się z zaburzeniami lękowymi, w tym nerwicą napadowo-lękową. Poza tym, niekorzystne zmiany mogą towarzyszyć zespołowi Münchausena.
Czy zaburzenia mogą mieć podłoże fizjologiczne?
Tak. Dzieje się to na przykład w wyniku przejażdżki na karuzeli lub w przypadku choroby lokomocyjnej. Zaburzenia równowagi mogą być również wynikiem migreny, urazu głowy, nadmiernego spożycia alkoholu czy skutkiem ubocznym przyjmowanych leków.
Jak diagnozuje się zaburzenia równowagi?
Chorzy borykający się z zaburzeniami równowagi zgłaszają się w pierwszej kolejności do lekarzy rodzinnych, którzy w razie konieczności kierują pacjentów do specjalistów. W ramach diagnostyki prowadzony jest wywiad medyczny, który umożliwia pozyskanie informacji dotyczących występowania chorób współistniejących, przyjmowanych leków czy obciążenia rodzinnego. Poza tym, konieczne jest określenie kierunku fazy szybkiej występującego u pacjenta oczopląsu oraz wykonanie próby Romberga.
Wskazane jest również przeprowadzenie badań laboratoryjnych mających na celu określenie poziomu TSH, mocznika, kreatyniny i glukozy. A także wykonanie morfologii oraz przeprowadzenie oceny stężenia sodu oraz potasu w surowicy krwi. W ramach poszerzonej diagnostyki laryngolodzy mogą wykonywać manewr Hallpike’a oraz test Quixa. Mogą oni również wykonać test VNG, czyli badanie wideonystagmograficzne, które umożliwia ocenę funkcji błędnika. W ramach dodatkowych badań wykonywane może być neuroobrazowanie głowy lub wybranego odcinka kręgosłupa, a także przeprowadzana może być punkcja lędźwiowa.
Jak leczy się zaburzenia równowagi?
Rodzaj podejmowanych działań leczniczych zależy od przyczyn problemów. U pacjentów poudarowych konieczne jest prowadzenie rehabilitacji, które wspomagane może być podawanymi doustnie lekami, w tym winpocetyny lub betahistyny. U pacjentów borykających się ze stwardnieniem rozsianym w ramach leczenia prowadzi się rehabilitację powiązaną z leczeniem immunomodulującym, zaś chorym z chorobą Parkinsona podaje się madopar czy rolprynę. Zaburzenia psychogenne wymagają terapii psychiatrycznej, zaś u dzieci zwykle prowadzi się w pierwszej kolejności jedynie postępowanie obserwacyjne, a dopiero w przypadku bardzo poważnych zaburzeń wprowadza się bardziej radykalne działanie i specjalistyczne leczenie.