Zapalenie wyrostka sutkowatego to proces zapalny, który obejmuje jego powietrzne komórki i wykazuje cechy zapalenia kości lub szpiku kości w obrębie wyrostka. Zazwyczaj jest to powikłanie przewlekłego bądź ostrego zapalenia ucha środkowego. Zapalenie wyrostka sutkowatego obserwowane jest najczęściej u dzieci.
Czym jest wyrostek sutkowaty?
Wyrostek sutkowaty ucha (z łac. processus mastoideus) położony jest w tylnej dolnej części kości skroniowej. Wyrostek sutkowaty rozwija się z wiekiem, jako miejsce przyczepu wielu ważnych mięśni. U mężczyzn wyrostki sutkowate są szersze i lepiej wykształcone, niż u kobiet.
Przyczyny zapalenia wyrostka sutkowatego
Przyczyn stanu zapalnego wyrostka sutkowatego upatruje się głównie w zapaleniu ucha środkowego. Stan zapalany może przenieść się ze struktur usznych na elementy, które budują wyrostek sutkowy, przede wszystkim do przestrzeni powietrznych. Za stan zapalny ucha w większości przypadków odpowiedzialne są drobnoustroje, takie jak:
- Streptococcus pneumoniae,
- Streptococcus pyogenes,
- Staphylococcus aureus,
- Moraxella catarrhalis,
- Haemophilus influenzae.
Oprócz rozwijających się stanów zapalnych ucha środkowego za zapalenie wyrostka sutkowatego może również odpowiadać zbyt krótka antybiotykoterapia podczas jego leczenia. Kolejną przyczyną jest perlak, czyli guzowata zmiana zapalna, której wzrost może spowodować dodatkowo zajęcie wyrostka sutkowatego. Za przyczynę częstych zapaleń ucha i w konsekwencji stanów zapalnych wyrostka u dzieci uznaje się różnice anatomiczne, a w szczególności inne umiejscowienie trąbki słuchowej. Jej lokalizacja jest przyczyną słabego drenażu wydzieliny w uchu i sprzyja jej zaleganiu.
Objawy zapalenia wyrostka sutkowatego
Objawy stanu zapalnego wyrostka sutkowatego są podobne zarówno w przypadku dorosłych, jak i dzieci. Najczęstszym symptomem tej dolegliwości jest ból ucha, który zlokalizowany jest za małżowiną uszną. Ponadto pojawiają się zaburzenia słyszenia, wysięk z ucha, bóle głowy, a niejednokrotnie gorączka, która występuje stale lub okresowo. Pacjenci z zapaleniem wyrostka sutkowatego uskarżają się także na obrzęk, a w konsekwencji – widoczne odchylenie małżowiny usznej od linii głowy. Charakterystycznym objawem jest zaczerwienienie skóry nad wyrostkiem sutkowatym.
Leczenie stanu zapalnego
Tego typu infekcja jest niestety trudna do wyleczenia i wymaga przyjmowania antybiotyków przez dłuższy czas. Spowodowane jest to przede wszystkim umiejscowieniem wyrostka sutkowatego. Leki docierają do tej lokalizacji bardzo wolno, a ich działanie nie wykazuje tak spektakularnych rezultatów, jak w przypadku innych dolegliwości. Antybiotyk, który ma być wykorzystywany w terapii, dobierany jest na podstawie wyników posiewu bakteryjnego. Bardzo dobre efekty uzyskiwane są podczas stosowania tzw. terapii sekwencyjnej. Polega ona na tym, że w pierwszej kolejności podaje się pacjentowi zastrzyki, a następnie stosuje się terapię doustną. Ostatecznością w leczeniu zapalenia wyrostka sutkowatego jest interwencja chirurgiczna, podczas której niezbędne jest nacięcie tkanek oraz drenaż.
Powikłania po zapaleniu wyrostka sutkowego
Jeżeli dolegliwości, związane z zapaleniem wyrostka sutkowatego, nie ustępują, należy zasięgnąć porady lekarskiej. Nieleczony stan zapalny może prowadzić do wielu niebezpiecznych dla zdrowia powikłań. Konsekwencją może być ropień, porażenie nerwu twarzowego, przewlekłe uszkodzenie słuchu oraz tzw. szumy uszne. Uciążliwą pozostałością po zapaleniu wyrostka sutkowatego są długotrwałe zawroty głowy. Jak każdy nieleczony stan zapalny również zapalenie wyrostka sutkowatego może zakończyć się sepsą, dlatego tak ważna jest szybka konsultacja u laryngologa i wdrożenie odpowiedniego leczenia.