Nie wszystkie guzy są groźne. Niektóre rozwijają się bardzo powoli, nie stanowią zagrożenia dla życia. Mogą być umiejscowione w różnych częściach ciała, nawet na twarzy. W obrębie zatok przynosowych nierzadko pojawiają się kostniaki, czyli nowotwory łagodne, które składają się z tkanki kostnej. W wielu przypadkach trudno stwierdzić, co jest pierwotnym źródłem problemu. Sporo lekarzy uważa, że kostniaki powstają w wyniku zaburzeń genetycznych. Najczęściej przyczyna pozostaje jednak nieokreślona. Dobrą wiadomością jest to, że kostniak zatok zwykle nie wymaga leczenia.
Jakie wyróżnia się rodzaje kostniaków zatok?
Kostniak zatok to bardzo często wykrywany nowotwór łagodny w obrębie zatok przynosowych. U większości osób diagnozuje się kostniaka zatok czołowych, może być on także umiejscowiony w komórkach sitowych. W zależności od lokalizacji guza, mówi się o innym stopniu schorzenia. Obecnie lekarze posługują się czterostopniową klasyfikacją kostniaka zatoki czołowej. Bardzo rzadko zdarzają się przypadki pacjentów ze stwierdzonym kostniaka zatoki szczękowej lub klinowej. Łatwo pomylić je z innymi chorobami nowotworowymi typu gruczolakorak, czerniak, rak płaskonabłonkowy, naczyniakowłókniak lub brodawczak odwrócony.
Zobacz także: RTG zatok.
Czym objawia się kostniak zatok?
W większości przypadków pacjenci nie zdaje sobie nawet sprawy z tego, że w zatokach przynosowych rozwija się kostniak. Wynika to z tego, że bardzo rzadko schorzenie daje jakieś objawy. Oczywiście u niektórych osób występują symptomy, które skłaniają do odwiedzenia lekarza, wzbudzają niepokój. Najczęściej kostniak zatok jest jednak diagnozowany przez przypadek, podczas wykonywania badania radiologicznego głowy. Zdarzają się przypadki pacjentów, którym towarzyszy ból w obrębie zatok. Jest to wynikiem zastoju śluzu.
Kolejnym symptomem będzie płynotok nosowy, ale można o nim mówić dopiero w przypadku większych guzów. Jako że kostniak zatok jest nowotworem łagodnym, który rośnie powoli, mija sporo czasu, aż pojawią się jakieś objawy. Jeśli jednak guz mocno się rozrośnie, to istnieje duże ryzyko wystąpienia groźnych powikłań typu odma wewnątrzczaszkowa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, ślepota jednooczna. U niektórych osób kostniak zatok wywołuje przemieszczanie się gałki ocznej, uszkodzenia ścian zatoki. Obserwuje się także pacjentów ze zniekształconym czołem i innymi defektami kosmetycznymi.
Zobacz także: Zapalenie zatok.
Diagnozowanie kostniaków w zatoce – jakie wykonuje się badania?
Do wykrywania kostniaków zatok dochodzi zwykle podczas przeprowadzania różnych badań obrazowych. Zmiany nowotworowe widać na zdjęciach RTG. Może okazać się, że lekarz stomatolog zauważy niepokojące guzy w zatokach. W celu zaplanowania leczenia wykonuje się między innymi pantograf. Zmiany nowotworowe wykrywa się również w badaniu TK i MRI nosa i zatok przynosowych. Nawet jeśli nowotwór jest łagodny i niewielkich wymiarów, to niezbędne staje się przeprowadzenie pogłębionej diagnostyki. Lekarz musi mieć więcej informacji o guzie, aby móc postawić prawidłową diagnozę i wdrożyć właściwe leczenie. W pierwszej kolejności stwierdza się, czy zmiana nowotworowa ma charakter złośliwy. Przeprowadza się dokładną analizę obrazu radiologicznego. Ma to na celu określenie dokładnej lokalizacji kostniaka w zatoce, jego wielkości i kształtu. W badaniach kontrolnych można z łatwością przeanalizować zachodzące zmiany. Oczywiście niemożliwe jest postawienie jednoznacznej diagnozy bez wycięcia zmiany i poddania jej badaniu histopatologicznemu.
Kostniak zatok i co dalej?
W zależności od tego, w jakim miejscu znajduje się kostniak zatoki i jaką ma wielkość, podejmowana jest decyzja o wprowadzeniu leczenia. Najczęściej staje się ono zbędne. Obserwuje się tempo wzrostu zmiany nowotworowej i w razie wystąpienia potrzeby wdraża odpowiednią terapię. Służy do tego tomografia komputerowa. Oczywiście inaczej wygląda to w przypadku pacjentów, u których występują objawy towarzyszące. Kostniak zatok może powodować ból, dotyczy to przede wszystkim szybko rosnących zmian nowotworowych. Dochodzi do zablokowania ujścia zatok, u niektórych kostniak może nawet przerosnąć zatoki. Wymaga to interwencji chirurgicznej. Jeśli kostniak zatok osiąga zbyt duże wymiary, to wdraża się leczenie operacyjne.
Zobacz także: Niedrożność nosa.
W jaki sposób leczy się kostniaka zatok?
Niestety obecnie nadal nie ma żadnych leków, które pozwoliłyby na zmniejszenie objętości guza. Najczęściej używaną metodą jest obecnie zabieg wewnątrznosowy z wykorzystaniem endoskopu. Jest to bardzo skuteczne, pozwala wyeliminować kostniaki o różnych wymiarach. Nie ma problemu nawet z wycięciem dużej zmiany nowotworowej. Jeśli jednak lekarz stwierdzi raka złośliwego zatok, to zwykle nie zdecyduje się na przeprowadzenie operacji endoskopowej. Do usuwania guzów służą przede wszystkim specjalne kleszcze i frezy diamentowe. Jeśli dojdzie do wystąpienia symptomów wskazujących na odpływ wydzieliny z zatok, to najczęściej lekarz proponuje pacjentowi leczenie zachowawcze. Oczywiście każdy przypadek wymaga indywidualnego podejścia.