Przetoka przeduszna to stosunkowo często występująca wrodzona wada ucha zewnętrznego. Zwykle nie powoduje ona żadnych niepożądanych objawów, ale niekiedy dochodzić może do rozwoju stanu zapalnego przebiegającego z ropną wydzieliną, opuchlizną, zgrubieniem czy bólem. W takim wypadku konieczne jest podjęcie odpowiedniego leczenia.
Czym zatem jest przetoka przeduszna?
Przetoka przeduszna, czyli fistula preauricularis, to niewielkie zagłębienie, które występuje w tkankach miękkich ucha. Zazwyczaj dołek pojawia się w górnym rejonie małżowiny usznej i w większości przypadków dotyczy prawej strony ciała. Warto dodać, że tego rodzaju wada wrodzona najczęściej diagnozowana jest u osób rasy czarnej oraz u płci żeńskiej. Przetoka zwykle zakończona jest ślepo, a jej ujście ma miejsce w tkankach miękkich ucha. Zdecydowanie rzadziej zakończenie przetoki stanowi torbiel na powięzi mięśnia skroniowego. Torbiel wypełniona może być płynną treścią i ulegać może zakażeniom bakteryjnym. W ich efekcie dochodzi do rozwoju stanu zapalnego oraz tworzenia się zgrubienia w okolicy przetoki. Poza tym, może występować zaczerwienienie tego obszaru oraz pojawiać się może ropna wydzielina o nieprzyjemnym zapachu.
W jaki sposób rozpoznaje się przetokę przeduszną?
Przetoka cechuje się charakterystycznym wyglądem, a jej rozpoznanie jest stosunkowo proste. W ramach diagnostyki można wykonywać badanie ultrasonograficzne, rezonans magnetyczny lub fistulografię. Za pomocą tego rodzaju badań można potwierdzić lub wykluczyć wstępną diagnozę. Poza tym, zalecana jest konsultacja otolaryngologiczna lub chirurgiczna.
Jakie są przyczyny powstawania przetoki przedusznej?
Przetoka powstaje we wczesnym okresie życia płodowego, podczas którego dochodzi do kształtowania się małżowiny usznej. Przetoka tworzy się na skutek niepełnego połączenia trzech wzgórków ogonowych i łuku skrzelowego z trzema wzgórkami głowowymi II łuku skrzelowego. Warto dodać, że łączenie się wymienionych elementów embrionalnych ma miejsce już w drugim miesiącu ciąży, a więc na jej początkowym etapie. Konkretna przyczyna tej wady wrodzonej nie jest do końca poznana, ale przyjmuje się, że na jej rozwój wpływ mogą mieć wybrane czynniki zewnętrze oddziałujące na ciężarną. Mogą to być między innymi patogeny wywołujące zakażenia wirusowe i bakteryjne czy promieniowanie jonizujące. Poza tym, powstawanie przetoki przedusznej może być związane z niedoborami pokarmowymi lub wybranymi lekami i toksynami. Wada jest uwarunkowana genetycznie i może stanowić część zespołów genetycznych, w tym: BOR, BOS czy tetralogii Fallota.
Czy tego rodzaju wada genetyczna jest groźna dla zdrowia i życia pacjentów?
Obecność przetoki przedusznej nie powinna stanowić powodu do nadmiernego niepokoju. Pojawia się ona stosunkowo często, a jej rozmiary mogą być zróżnicowane. Warto dodać, że przetoka może współistnieć z innymi wadami o podłożu genetycznym. Tego rodzaju sytuacje są dość często obserwowane w przypadku przetok obustronnych. Dzieci, u których stwierdza się przetoki obustronne, poddawane są pogłębionej diagnostyce zaraz po urodzeniu. Kontroli podlega budowa oraz funkcja nerek, a także stan ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego.
W jaki sposób prowadzone jest leczenie przetoki przedusznej?
W większości przypadków przetoka nie wymaga wdrażania zaawansowanego leczenia, a jedynie obserwacji. Jak wspomniano powyżej, obecność przetoki zazwyczaj nie jest skorelowana z występowanie przykrych dla pacjenta objawów. W niektórych jednak przypadkach dochodzić może jednak do tworzenia się stanów zapalnych, które przebiegać mogą z zaczerwieniem, opuchlizną i bólem. Tego rodzaju sytuacje wymagają odpowiedniego leczenia, które obejmować może podawanie antybiotyków w postaci doustnej lub miejscowej. W pierwszej kolejności podawane są antybiotyki będące pochodnymi penicyliny. Leki tego rodzaju nie mogą być jednak aplikowane pacjentom, u których stwierdza się reakcję alergiczną. Zakażenia w obrębie przetoki przedusznej mogą mieć charakter nawracający. W tego rodzaju przypadkach zalecane jest postępowanie operacyjne. Podejmowane leczenie chirurgiczne ma na celu usunięcie wady oraz ograniczenie ryzyka rozwoju niekorzystnych zmian. Podczas operacji wykonywane jest wycięcie przetoki skórnej wraz z przewodem oraz torbielą. Poza tym, usuwana jest odnoga obrąbka małżowiny usznej.
Czy zabiegi operacyjne niosą ze sobą zagrożenie dla pacjentów?
Zabiegi operacyjne zawsze przeprowadzane powinny być w ośrodkach, które gwarantują wysoki standard świadczonych usług. Personel wykonujący zabiegi musi posiadać odpowiednią wiedzę oraz szerokie doświadczenie. Warto dodać, że zabiegi mające na celu usunięcie przetoki wymagają należytej troski oraz uwagi. Zabieg zawsze musi być wykonywany niezwykle precyzyjnie i dokładnie, ponieważ ma to przełożenie na jego powodzenie i skuteczność. Prawidłowo wykonany zabieg ogranicza ryzyko związane rozwojem i nawrotami stanów zapalnych. Konieczne jest jednak usunięcie przetoki wraz z nabłonkiem wyściełającym jej światło.
Czy postępowanie operacyjne ogranicza ryzyko związane z rozwojem infekcji?
Zdecydowanie tak. W większości przypadków możliwe jest znaczne ograniczenie możliwości rozwoju infekcji w okolicy ucha. Zabieg nie powinien być jednak przeprowadzany w razie aktywnego stanu zapalnego. Należy również pamiętać o tym, że w niektórych przypadkach może on okazać się nie w pełni skuteczny.