Błona bębenkowa to część ucha środkowego, której perforacja, czyli pęknięcie, zwykle objawia się silnym i gwałtownym bólem, zawrotami głowy czy szumem w uszach. To poważny uraz laryngologiczny, w następstwie którego może dojść do znacznego pogorszenia słuchu. Jakie są przyczyny perforacji błony bębenkowej? W jaki sposób przebiega leczenie?
Czym jest błona bębenkowa?
Błona bębenkowa, jest cienką błoną skórno-śluzową, która oddziela ucho środkowe od ucha zewnętrznego. Jest to ważna struktura anatomiczna, która przekazuje fale dźwiękowe z ucha zewnętrznego do ucha środkowego.
Błona bębenkowa składa się z trzech warstw:
- Warstwa zewnętrzna – złożona z naskórka, który tworzy zewnętrzną warstwę błony. Naskórek jest warstwą ochronną skóry, która chroni przed infekcjami i urazami.
- Warstwa środkowa – zwana także blaszką właściwą, składa się z tkanki łącznej, która jest bardziej elastyczna niż tkanka kostna. Właśnie ta warstwa jest najważniejsza w przekazywaniu drgań dźwiękowych.
- Warstwa wewnętrzna – to błona śluzowa, która jest połączona z błoną śluzową ucha środkowego.
Błona bębenkowa jest w kształcie trójkąta, z jednym końcem przy wejściu do ucha zewnętrznego, a drugim końcem przy jamie bębenkowej ucha środkowego. Jest ona naprężona i wibracje powstające w błonie są przekazywane na trzy małe kości (młoteczek, kowadełko i strzemiączko), które przenoszą drgania na ucho wewnętrzne.
Błona bębenkowa jest również wrażliwa na infekcje i urazy, które mogą prowadzić do perforacji (przebicia) błony. W takim przypadku może być konieczna interwencja medyczna, takie jak antybiotyki lub operacja naprawcza.
Pęknięcie błony bębenkowej – na czym polega i jakie są jej przyczyny?
Perforacja, czyli pęknięcie błony bębenkowej ucha, to bardzo poważny uraz laryngologiczny, którego następstwem może być rozwój zakażeń bakteryjnych, znaczne pogorszenie, a nawet utrata słuchu. Wyróżnia się dwa rodzaje perforacji: brzeżną i centralną. O pierwszym typie mówi się wtedy, gdy pęknięcie powstaje na brzegu błony bębenkowej. Perforacja brzeżna niesie za sobą gorsze konsekwencje dla organizmu, bowiem może spowodować perlakowe zapalenie ucha, do którego dochodzi, gdy przerwana błona wrasta w jamę bębenkową, co może skutkować niedosłuchem. Z kolei perforacje centralne powstają w środkowej części błony bębenkowej.
Wśród przyczyn perforacji błony bębenkowej należy wymienić:
- Nagromadzenie płynu spowodowanego ropnym zapaleniem ucha środkowego.
- Narażenie słuchu na działanie fal dźwiękowych o dużym natężeniu, np. w momencie wybuchu czy wystrzału z broni.
- Nagłe zmiany ciśnienia, do którego dochodzi m.in. w czasie nurkowania czy podróży samolotem.
- Nacisk na błonę bębenkową, np. podczas czyszczenia uszu patyczkiem higienicznym.
- Mocne stłuczenie głowy lub ucha.
Objawy pęknięcia błony bębenkowej
Pierwszym z objawów wskazujących na to, że doszło do pęknięcia błony bębenkowej są bardzo silne dolegliwości bólowe umiejscowione w okolicy uszu, które stopniowo ustępują, jednak nawracają w sytuacji, w której w kanale słuchowym dochodzi do zmiany ciśnienia, co ma miejsce, np. w czasie wydmuchiwania nosa czy przy kichaniu. Ponadto przy perforacji pojawiają się zawroty głowy, szumy uszne, a także znaczne osłabienie słuchu. Jednym z następstw uszkodzenia błony bębenkowej może być również wyciek z ucha. Jeśli podejrzewasz, że doszło u Ciebie do perforacji błony bębenkowej, koniecznie udaj się do laryngologa, który przeprowadzi odpowiednie badanie celem postawienia prawidłowej diagnozy – otoskopię, czyli wziernikowanie ucha, wideoskopię bądź badanie audiometryczne, które służy do oceny progu słyszenia.
Pęknięcie błony bębenkowej – leczenie
Błona bębenkowa wykazuje wyjątkową zdolność do regeneracji, co powoduje, że pęknięta błona może samoistnie zrosnąć się w ciągu kilku tygodni. Jest to możliwe pod warunkiem, że uszkodzenie jest niewielkie i nie doszło do zakażenia i groźnych dla zdrowia powikłań. Niezwykle istotnym w leczeniu perforacji jest to, by do ucha nie dostała się woda, która mogłaby stanowić siedlisko bakterii. Dlatego też, jeśli laryngolog stwierdzi, że doszło do pęknięcia błony bębenkowej, dokładnie oczyszcza przewód słuchowy, po czym zabezpiecza go jałowym sączkiem. Jeżeli dojdzie do stanu zapalnego, wówczas konieczne jest przyjmowanie antybiotyków – doustnie bądź miejscowo w postaci kropli. Czasem należy również stosować środki przeciwbólowe w celu złagodzenia bólu.
Pomimo dużej zdolności błony bębenkowej do regeneracji, czasem zdarza się, że powstały w niej ubytek goi się nieprawidłowo bądź jest na tyle duży, że konieczne jest przeprowadzanie myringoplastyki, czyli operacji mającej na celu zrekonstruowanie uszkodzonej błony bębenkowej. Wprawdzie nie gwarantuje ona odzyskania pełnej sprawności słuchu, jednak zapobiega przed wnikaniem drobnoustrojów do ucha środkowego. Taki zabieg przeprowadza się przy pomocy wycinków pochodzących z innych tkanek, zazwyczaj powięzi mięśnia skroniowego bądź ochrzęstnej, czyli cienkiego fragmentu chrząstki, którą pobiera się z małżowiny usznej. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym, a jego efekty pojawiają się po tygodniu od operacji, kiedy zostanie zdjęty opatrunek.