Słuch to zmysł, który rozwija się już w życiu płodowym człowieka. To sprawia, że malec może odbierać w łonie matki dźwięki o natężeniu od 30 do 75 dB. W pierwszej kolejności rozwija się ślimak, który umożliwia odbieranie przez dziecko szumów. Dzieje się to w 22 tygodniu ciąży. Pierwsze wyraźne dźwięki słyszane mogą być przez dziecko w 24 tygodniu ciąży. Słuch może jednak nie rozwijać się prawidłowo, a dziecko może rodzić się z niedosłuchem.
Czy zatem jest niedosłuch?
Niedosłuch to ograniczenie funkcji słuchowej. W efekcie niedosłuchu dziecko może mieć poważne trudności z odbieraniem dźwięków płynących z otoczenia. Wyróżnić można kilka rodzajów niedosłuchu, w tym upośledzenie słuchu w stopniu:
- lekkim, w przypadku którego dziecko nie słyszy szeptu,
- umiarkowanym, w którym słabo słyszalna jest mowa niewyraźna lub słabo artykułowana,
- znacznym, w którym maluch nie słyszy średnio głośnej mowy,
- głębokim, w którym nie słyszana jest głośna mowa lub krzyk.
Jakie rodzaje niedosłuchu można wyróżnić?
Uszkodzenie słuchu może być spowodowane uszkodzeniem różnych elementów narządu słuchu. W związku z tym wyróżnia się:
- niedosłuch przewodzeniowy,
- niedosłuch odbiorczy,
- niedosłuch mieszany, czyli przewodzeniowo-odbiorczy.
Czym jest niedosłuch przewodzeniowy?
W przypadku niedosłuchu przewodzeniowego dziecko ma niższą wrażliwość na dźwięki, w tym mowę. W wyniku tego na ono trudności związane z rozpoznawaniem sylab nieakcentowanych, przyimków, spójników czy końcówek refleksyjnych. Przewodnictwo kostne jest zachowane, a tempo mówienia oraz wysokość i dynamika głosu pozostają bez zmian. Niedosłuch przewodzeniowy powoduje jednak niewyraźną mowę oraz zaburzenia składniowe. Dobrze słyszalny jest szept, a poprawę odbierania i rozumienia mowy można osiągać poprzez aparaty słuchowe.
Zobacz także: Nagła głuchota.
Co warto wiedzieć o niedosłuchu odbiorczym?
W przypadku niedosłuchu odbiorczego dochodzi do uszkodzenia różnych struktur. Wyróżnić można niedosłuch ślimakowy, pozaślimakowy i centralny, a w przypadku braku możliwości zlokalizowania uszkodzenia również niedosłuch nerwowo-zmysłowy. Niedosłuch tego rodzaju powoduje mało wyrazistą mowę oraz wpływa na ubogie słownictwo. Obniżony jest również próg słyszenia, a stosowanie aparatów słuchowych nie zawsze jest skuteczne. Niedosłuch odbiorczy zwykle ma charakter obustronny. Niedosłuch centralny jest wynikiem uszkodzenia pnia mózgu oraz ośrodków korowych. Niedosłuch centralny stanowi poważne upośledzenie, ponieważ w jego wyniku dźwięki dobiegające z otoczenia nie mają możliwości dotarcia do ośrodków zlokalizowanych w korze mózgowej.
Niedosłuch mieszany
Niedosłuch mieszany, czyli przewodzeniowo-odbiorczy diagnozowany jest najczęściej. W jego wyniku przewodnictwo kostne jest zachowane tylko w przypadku niskich tonów.
Jakie są najczęstsze przyczyny uszkodzeń słuchu?
Uszkodzenie słuchu może być spowodowane wadami rozwojowymi i dziedzicznymi. Głuchota może mieć charakter wrodzony, a niedorozwój narządu słuchu może być spowodowany chorobami w życiu płodowym dziecka, a tym różyczką, opryszczką, grypą, świnką lub ospą. Niekorzystne zmiany u dziecka mogą również powodować przyjmowane przez matkę leki, a także zaburzenia tarczycy, używki, choroby metaboliczne czy toksyny. Z kolie głuchota nabyta może być spowodowana urazami okołoporodowymi, niedotlenieniem noworodka, zapaleniem opon mózgowych, chorobą hemolityczną noworodków czy zapalaniem ucha.
Jak diagnozuje się niedosłuch?
Wszystkie noworodki w Polsce są objęte badaniami przesiewowymi, które umożliwiają wykrycie ewentualnych nieprawidłowości na bardzo wczesnym etapie. To umożliwia szybkie wprowadzanie leczenia i poprawę rokowania. W przypadku starszych dzieci, u których pojawia się pogorszenie słuchu konieczna jest konsultacja otolaryngologiczna, laryngologiczna lub audiologiczna. W ramach badań może być wykonywana audiometria tonalna, która umożliwia określenie rozległości i lokalizację zaburzeń.
Jak leczyć niedosłuch?
W ramach leczenia mogą być przeprowadzane różne działania, które zależą od stanu zdrowia pacjenta. Rodzaj podejmowanego leczenia zależy także od miejsca uszkodzenia i może obejmować:
- wszczepienie implantu ślimakowego,
- stosowanie aparatu słuchowego.
Możliwie jest również przeprowadzenie operacji rekonstrukcyjnej, która ma na celu odtworzenie uszkodzonej błony bębenkowej czy kosteczek słuchowych. W niektórych przypadkach konieczne jest wszczepienie wspomnianego powyżej implantu ślimakowego, który składa się z procesora dźwięku umieszczonego na głowie pacjenta oraz elektrod umieszczanych w ślimaku. Ubytki słuchu powodowane przez negatywne oddziaływanie hałasu mogą być korygowane za pomocą nowoczesnych aparatów słuchowych.
Jak prowadzić profilaktykę słuchu?
W ramach działań profilaktycznych warto korzystać z badań okresowych, które umożliwiają wykrycie ewentualnych zmian na ich bardzo wczesnym etapie. To z kolei przekłada się na poprawę rokowania i umożliwia w wielu wypadkach pełny powrót do zdrowia.